پنج نکته ساخت ساختمان
۱) پی‌گذاری ساختمان
پی‌گذاری یا پی‌سازی یکی از مراحل ساخت ساختمان بوده و عملیاتی است که برای استحکام بنیه‌ی ساختمان انجام می‌گیرد. پی‌ها قسمت‌هایی از ساختمان هستند که نیروهای وارده به ساختمان را به زمین منتقل می‌کنند و از این طریق از شدت ارتعاشات کاسته و سبب استحکام ساختمان می‌شوند. برای عملیات پی‌سازی باید ابتدا عمل گودبرداری انجام شود؛ گودبرداری به برداشتن حجم زیادی از خاک زمین گفته می‌شود که در نتیجه‌ی آن یک حفره‌ی بسیار بزرگ در سرتاسر زمین به عمق حداقل نیم متر ایجاد می‌گردد.
در صورتی که ارتفاع ساختمانی که قرار است ساخته شود، زیاد بلند نباشد، گودبرداری در ارتفاع کم صورت گرفته که به آن گودبرداری سطحی نیز گفته می‌شود. این نوع از گودبرداری گاه حتی با کلنگ و بیل به صورت دستی هم قابل انجام است. برای احداث ساختمان‌های بزرگ و برج‌های بلند نیاز به گودبرداری عمیق است که در این صورت این کار با استفاده از بیل‌های مکانیکی و ماشین‌آلات حفاری انجام خواهد شد. گودبرداری تا جایی انجام می‌شود که از بابت نشست‌های احتمالی زمین اطمینان حاصل گردد؛ در این حالت اصطلاحاً می‌گویند که گودبرداری تا رسیدن به زمین بکر انجام می‌شود.
در عملیات پی‌ریزی، بتن اصلی به طور مستقیم با خاک تماس پیدا نمی‌کند؛ بلکه ابتدا یک لایه کم سیمان که اصطلاحاً «سیمان مگر» نام دارد، قرار داده شده و سپس پی‌ها بر روی آن قرار داده می‌شوند. این کار سبب می‌شود تا احتمال خوردگی پی‌ها و فرسایش آن‌ها به حداقل ممکن برسد. در این مرحله همچنین نقشه ساختمان که در آن محل پی‌ها و سایر موارد بر روی کاغذ مشخص شده، بر روی زمین اجرایی می‌گردد.
۲) آرماتوربندی ساختمان
آرماتوربندی یکی از مهم‌ترین مراحل ساخت ساختمان است که اگر به درستی انجام نشود، استحکام ساختمان را مورد تهدید قرار می‌دهد. انواع نیروهایی را که به بتن وارد می‌شود، می‌توان به دو دسته‌ی فشاری و کششی تقسیم‌بندی کرد. استحکام فشاری بتن به مقاومتی گفته می‌شود که بتن در برابر نیروهای وارده عمود از خود نشان می‌دهد. استحکام کششی نیز مربوط به مقاومتی است که در آن نیروها به صورت رفت و برگشتی به بتن وارد می‌شوند. بتن استحکام فشاری بالایی دارد اما در برابر نیروهای کششی بسیار شکننده و ضعیف است.
عملیات آرماتوربندی به عنوان یکی از مراحل ساخت ساختمان دقیقاً به همین منظور انجام می‌گیرد تا مقاومت کششی بتن افزایش یابد. در آرماتوربندی میلگردها به وسیله‌ی جوش یا بست فلزی کنار هم قرار داده شده و باعث می‌شوند تا استحکام کششی بتن افزایش یابد. در حقیقت تمام نیروهای کششی وارده به ساختمان به میلگردها وارد می‌شوند. برای ساختمان بتنی کوچک از آرماتورهایی با قطر ۱۲ میلی‌متر یا کمتر استفاده می‌شود؛ اما برای ساختمان بتنی بزرگ از میلگردهایی با قطر ۱۳، ۱۶ و ۲۰ میلی‌متر استفاده می‌شود.
آرماتوربندی به عنوان یکی از مراحل ساخت ساختمان در ساختمان بتنی مورد اجرا قرار می‌گیرد و از حساسیت ویژه ای برخوردار است؛ به همین دلیل در آرماتوربندی درصد خطا باید تا حد امکان پایین باشد وگرنه تهدیدی برای ایمنی ساختمان محسوب خواهد شد.
۳) قالب‌گیری و بتن‌ریزی ساختمان
قالب‌بندی یکی دیگر از مراحل ساخت ساختمان است که در ساختمان بتنی اجرا شده و در آن از قطعه‌های چوبی یا فلزی برای شکل دادن به بتن استفاده می‌کنند. در مرحله‌ی بتن‌ریزی بتن تا قبل از سفت شدن به حالت نرم بوده و احتمال فروپاشیدگی آن وجود دارد؛ به همین خاطر وجود قالب‌ها سبب می‌شود تا بتن شکل خود را تا زمان سفت شدن حفظ کرده و با حفظ انسجام از مقاومت بالایی برخوردار باشد.
در این مرحله قالب‌ها باید با دقت نصب شده و محکم گردند؛ در غیر این صورت ممکن است حین کار در اثر فشارهای وارده باز شده و عملیات بتن‌ریزی را خراب کنند. در ایران استفاده از قالب‌های چوبی برای بتن‌ریزی ساختمان بتنی بیشتر رایج است؛ از آنجایی که تخته‌های قالب در زمان قالب‌گیری ممکن است به بتن خیس بچسبند، سطح آن‌ها را با روغن‌های مخصوص چرب می‌کنند تا از این اتفاق جلوگیری بعمل آید. همچنین چرب کردن سطح تخته‌ها سبب می‌شود تا رطوبت بتن به چوب سرایت نکرده و بتن به طور اصولی محکم شود.
قالب‌گیری نیز در بین مراحل ساخت ساختمان به سهم خود از حساسیت ویژه‌ای برخوردار است؛ برای مثال در هنگام روغن‌کاری قالب‌ها باید دقت شود که روغن به آرماتورها سرایت نکند؛ در غیر این صورت بتن و میلگردها به هم نخواهند چسبید و استحکام ساختمان به خطر خواهد افتاد. قالب‌بندی برای قسمت‌های مختلف ساختمان به روش‌های معین انجام می‌شود؛ این قسمت‌ها عبارتند از: ستون‌ها، پی‌ها، تیرهای اصلی و سقف و برای تمام آن‌ها باید عملیات قالب‌بندی صورت گیرد.
۴) اسکلت فلزی ساختمان
در این قسمت به ذکر توضیحاتی درباره‌ی نحوه‌ی نصب اسکلت فلزی در ساختمان‌های غیر بتنی می‌پردازیم. لازم به ذکر است که کلیه‌ی مراحل ساخت ساختمان در ساختمان بتنی و ساختمان فلزی با یکدیگر یکسان بوده و تنها تفاوت در این دو نوع ساختمان در مرحله‌ی اسکلت‌بندی آن‌ها است. در این روش ابتدا ستون‌ها، پل‌ها و تیرها ساخته می‌شوند و سپس پلکان بین طبقات قرار داده می‌شود. ستون‌ها قبل از قسمت‌های دیگر ساخته می‌شوند.
انواع ستون‌ها در اسکلت فلزی بر حسب باری که بر آن‌ها وارد می‌شود، به سه دسته تقسیم می‌شوند:
ستون‌های وسط که در مرکز مربع قرار دارند و بار کل به آن‌ها وارد می‌شود.ستون‌های کناری که نصف بار به آن‌ها وارد می‌شود. ستون‌های گوشه که یک چهارم بار به آن‌ها وارد می‌گردد.
در اجرای اسکلت فلزی ستون‌ها باید به دقت به یکدیگر جوش داده شوند و هرگونه خلل در جوش‌ها می‌تواند در استحکام کل اسکلت خلل وارد کند. همچنین ستون‌های فلزی باید از قبل به ضد زنگ آغشته شوند. اگر از ضد زنگ برای پوشش ستون‌ها استفاده نشود، بعداً دچار اکسید یا زنگ‌زدگی شده و در نتیجه در آن‌ها خوردگی به وجود خواهد آمد که این موضوع استحکام آن‌ها را از بین می‌برد.
۵) قالب برداری و کارهای تکمیلی
در این مرحله زیر قالب‌ها جک‌هایی قرار داده می‌شوند تا برای مدت معینی که قالب‌ها سفت شوند، نیروهای وارده را تحمل کنند. پس از اجرای اسکلت فلزی یا قالب‌گیری در ساختمان بتنی، نوبت به راه پله‌ها و ایجاد پاگردها می‌رسد. پس از آن باید عایق‌های دیوارها و سقف‌ها نصب گردد که این عایق‌ها شامل عایق‌های صوتی و عایق‌های حرارتی است. عایق در مراحل ساخت ساختمان معمولاً ظرف مدت زمان کوتاهی انجام می‌گیرد و پس از آن نوبت به انجام لوله‌کشی‌های مختلف و تأسیسات است.
پس از اتمام لوله‌کشی و عایق‌کاری لوله‌ها نوبت به چیدن سفال‌ها و مصالح اصلی در دیوارها می‌رسد. بر روی دیوارهایی که کار قرار دادن مصالح در آن‌ها به اتمام رسیده باشد، بتن‌پاشی صورت می‌گیرد. این کار معمولاً با دستگاه‌های مخصوصی که بتن را با فشار به بیرون پرتاب می‌کنند، صورت می‌گیرد. البته در بعضی موارد برای ساختمان‌های کوچک این کار ممکن است با دست نیز انجام گیرد. سفیدکاری یکی دیگر از مراحل ساخت ساختمان است که پس از بتن‌پاشی انجام می‌شود و می‌توان گفت که کار نهایی دیوارها و سقف در این مرحله انجام می‌شود. در نهایت نمای بیرونی بر اساس طراحی‌های قبلی صورت گرفته و نصب تجهیزات جانبی مانند شوفاژها، کابینت و… انجام می‌شود.
www.jabe-abzar.com